Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. Б.Қалиев.. 2014.
Даосизм — (қыт. taoism[e]) – қытай философиясы мен дәстүрлі діндегі негізгі бағыттардың бірі. Оның негізін қалаушы Лао цзы ( Кәрі дана , Кәрі ұстаз ) болып есептелінеді. Б.з.д. ІІ І ғғ. шығармаларда бұл философиялық ағым «дао және дэ мектебі» (даодэ цзя) … Философиялық терминдердің сөздігі
ақ қайраң — 1 (Шығ.Қаз., Күрш.; Гур., Есб.; Қар., Қарқ.; Орал, Қара.) балық түрі. А қ қ а й р а ң балығы жеуге сүйкімді, өзі аса семіз тәтті балық (Шығ.Қаз., Күрш.). Новобогаттықтар Жайықтан а қ қ а й р а ң, сазан, тағы басқа балықтар аулап жүр (Гур., Есб.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
коменданттық қызмет — (Комендантская служба) әскерлердің белгіленген уақытымен және жасырын қозғалысын, шоғырлануын, ұрыстық ретке жайылуы мен орналасуын қамтамасыз ету, сондай ақ олар орналасқан аудан мен ұрыс қимылдарындағы жалпы тәртіпті сақтау мақсатында… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
далбай — 1. (Ақт., Ырғ.; Орал: Чап., Жымп.; Қ орда: Арал, Сыр., Жал.; Қост., Жанг.; Өзб., Ташк.) күн өтпеу, маса шақпау үшін киетін тымақ тәрізді жеңіл бас киім. Д а л б а й кимеген шашы жоқ тақырбасты маса опоңай талап тастайды (Қост., Жанг.). Мал… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
азаматсыз — сын. Отбасында бас көтерер азаматы жоқ. Әке өлімінің ащылығына үйдің бас көтерер а з а м а т с ы з қалған қайғысы қосылып, оның ұнжырғасы түсіп отырған (Х. Есенжанов Ақ жайық, 48) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Детерминизм — (лат. determinare анықтау) материалдық және рухани әлемнің қүбылыстарының өзара байланысы мен өзара шарттылығының объективтік заңдылықтары туралы философиялық ілім. Оның негізінде Дүниенің әртүрлі жайы (жағдайы) алдыңғы жағдайлардың салдары және… … Философиялық терминдердің сөздігі
сыпыра — 1 (Жамб.: Жам., Шу; Шымк.: Мақт., Арыс; Алм.: Кег., Жам.; Қ орда: Қарм., Сыр., Жал.; Қарақ.) нан жаятын, нан илейтін, диірмен астына салатын дастарқан (көбіне теріден жасалады). С ы п ы р а н ы әкелші, қамыр салып қояйын (Жамб., Жам.). Қане,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
тіркіс — 1 (Монғ.; Шығ.Қаз.; Тау., Қош.) өз айтқанынан басқаға көнбейтін қыңыр, қырсық адам. Ол жасынан т і р к і с адам (Монғ.). Қора жайы жарайды, қонағасы қалай болар екен? Шалы т і р к і с еді. Бәйбішесі екеуін бір қалыпқа соққан болса, ондай бола… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
көз — … 2. Аттың шашасының жоғарғы жағына сіңір мен сүйектің арасына жиналған сары су. «К ө з» екі қалтадан тұрады. Томпайған ісікке үшкір бізді тықсаңыз сары су ағып кетеді (Алматы ақшамы, 13. 11. 1991, 3). Көз аңғалағы. Көз орналасқан бас сүйек… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
көшелсі — ет. Ақылдымсу, білгірсу, мықтысыну. Әкеңнің тауып әкелген етіне тойып алып к ө ш е л с і м е й, артыңды қысып жайыңа отыр! (Қ. Жұмаділов, Соңғы көш, 107). Алдыға шығушылардың басқы легінде бағана елді көшірмей тастағысы келіп к ө ш е л с і г е н… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
